Is mijn (ex-)partner een narcist? Heldere uitleg + voorbeelden

Veel vrouwen die in een relatie hebben gezeten waarin ze zich continu aanpasten, op eieren liepen en toch steeds te horen kregen dat het aan hen lag, blijven achter met hetzelfde knagende gevoel:

"Is mijn ex partner een narcist? Of stel ik me aan?"

Die verwarring is juist het effect van narcistisch misbruik. Het maakt dat je je gevoel niet meer vertrouwt. En omdat het woord ‘narcist’ tegenwoordig overal wordt gebruikt, weet je op een gegeven moment niet meer wat het nu echt betekent.

Daarom deze blog.
Met heldere uitleg en voorbeelden, zodat jij kunt herkennen:

• wat narcisme wel is
• wat het níet is
• en wat de relatie met jou deed, los van welk label je eraan geeft.

Wat narcisme wel is

Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) wordt gekenmerkt door een diepgaand patroon van grootheidsgevoel (in fantasie of gedrag), behoefte aan bewondering, en een gebrek aan empathie.

Kenmerken van iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis:

• Heeft een overdreven gevoel van eigen belangrijkheid
• Fantaseert over grenzeloos succes, macht, schoonheid of ideale liefde
• Gelooft uniek en bijzonder te zijn
• Wil excessieve bewondering
• Heeft een gevoel van recht op speciale behandeling
• Maakt misbruik van anderen om eigen doelen te bereiken
• Mist empathie
• Is vaak jaloers op anderen of denkt dat anderen jaloers zijn op hem/haar
• Toont arrogante, minachtende houdingen of gedragingen

! Belangrijk: alleen een psycholoog of psychiater mag deze diagnose stellen na uitgebreid onderzoek.

Narcisme is niet ‘een groot ego’ of ‘gewoon egoïstisch zijn’.
Het is een masker dat zorgvuldig is opgebouwd om een diepe, pijnlijke leegte te verbergen.

Een narcist voelt zich vanbinnen vaak leeg, minderwaardig of kwetsbaar. Maar in plaats van die pijn aan te kijken, bouwt hij een rol op: van de succesvolle man, de charmante redder, de onweerstaanbare minnaar. Alles draait om controle en bewondering, zodat hij zich even goed genoeg voelt.

Maar om dat masker in stand te houden, heeft hij anderen nodig. Hij voedt zich aan jouw energie, jouw bevestiging, jouw liefde. En als jij een grens stelt? Dan stort zijn façade in en komt er woede, afwijzing of manipulatie.

Dat is de pijnlijke kern van narcisme:
Iemand die zó ver verwijderd is van zijn echte zelf, dat hij jou moet gebruiken om zich levend te voelen.

Typisch gedrag van iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis in een relatie:

1. Gaslighting: je wordt zo gemanipuleerd dat je aan je eigen waarneming gaat twijfelen.
   Voorbeeld: Jij confronteert hem met iets wat je hebt gezien of ontdekt. Hij zegt: “Dat heb je je verbeeld.” Of: “Je bent zó gevoelig, je verzint altijd wat.”
   
   
2. Emotionele manipulatie en verdraaiing: gesprekken draaien altijd uit op dat jij fout zit.
   Voorbeeld: Jij zegt dat je zijn gedrag pijnlijk vindt. Hij maakt het ineens jouw probleem: “Jij zoekt altijd ruzie.”
   
   
3. Idealiseren en devalueren: eerst ben je de liefde van zijn leven, dan ben je ineens ‘moeilijk’ of ‘teveel’.
   Voorbeeld: Eerst stuurt hij je constant lieve berichtjes. Een paar weken later noemt hij je ‘instabiel’ als je behoefte aan duidelijkheid hebt.
   
   
4. Extreem gevoelig voor kritiek: zelfs als je voorzichtig feedback geeft, voelt hij zich aangevallen.
   Voorbeeld: Je vraagt of hij eerder had kunnen laten weten dat een afspraak niet door zou gaan. Hij reageert met woede, trekt zich terug of zegt dat jij ‘altijd wat te zeuren hebt’.
   
   
5. Geen verantwoordelijkheid nemen: alles is altijd de schuld van een ander.
   Voorbeeld: Hij liegt, maar zegt: “Als jij niet zo jaloers was, hoefde ik het niet te verzwijgen.”
   
   
6. Liegen, vreemdgaan, dubbel leven: met overtuiging liegen is geen uitzondering, het is patroon.
   Voorbeeld: Je ontdekt berichten van andere vrouwen. Hij zegt: “Zij stalken mij, ik heb niks gedaan.”
   
   
7. Afwisseling tussen warmte en kilte: je weet nooit waar je aan toe bent.
   Voorbeeld: Na een ruzie krijg je ineens bloemen en een lief bericht, maar een paar dagen later doet hij weer alsof je niet belangrijk voor hem bent.

Wat narcisme niet is

Niet elke complexe partner is een narcist.
Er is een belangrijk verschil tussen een narcist en iemand die worstelt met zijn eigen hechting:

Een narcist gebruikt jouw liefde om zichzelf beter te voelen en verwart je bewust. Iemand met hechtingsangst wil misschien wel verbinden, maar loopt vast op zijn eigen pijn, niet op controle of macht.

Wat géén narcisme is:

• Iemand met bindingsangst die ermee aan de slag gaat
  Bijvoorbeeld: hij zegt eerlijk dat hij het spannend vindt om zich te binden, zoekt hulp of praat er open met je over. Hij wijst je misschien af, maar niet om jou te bespelen. Hij loopt vast op zijn eigen angst.
  
  
• En ook iemand die zich juist terugtrekt vanwege bindingsangst, en de relatie niet voortzet, is géén narcist
  Hij vermijdt verbinding misschien uit zelfbescherming, maar doet dat zonder spelletjes of emotionele controle. Er is dan misschien verdriet, maar geen verwarring of ondermijning.
  
  
• Iemand die egocentrisch gedrag laat zien, maar daar oprecht spijt van heeft én zijn gedrag blijvend verandert
  Narcisme kent geen zelfreflectie of blijvende verandering. Bij een gezonde partner zie je groei.
   
• Iemand die je heeft gekwetst, maar daar verantwoordelijkheid voor neemt
  Hij zegt: “Ik heb je pijn gedaan. Dat wil ik anders doen.” En ook daadwerkelijk ander gedrag laat zien.
  
  
• Iemand die moeite heeft met emoties, maar je niet bewust verwart of afbreekt
  Hij speelt geen spelletjes. Je voelt je misschien niet altijd begrepen, maar wel veilig in de kern.
  
  

Het verschil zit in empathie, verantwoordelijkheid, en of iemand openstaat voor reflectie.

Hoe weet je of je te maken hebt/had met een narcist?

Alleen een psycholoog of psychiater kan deze diagnose stellen na uitgebreid onderzoek. Maar je hoeft dat label niet bevestigd te hebben op je (ex)partner om te kunnen zeggen: “Dit is/was niet gezond voor mij.”

De vraag is dus niet:
“Is hij officieel een narcist?”
Maar:
“Wat doet/deed deze relatie met mij?”

Herken je dit:

• Je voelde je vaak klein
• Je werd afhankelijk van zijn bevestiging
• Je twijfelde aan je gevoel en waarneming
• Je werd extreem onzeker, jaloers, boos of uitgeput
• Je probeerde alles ‘goed te doen’, maar het was nooit genoeg

Dan maakt het niet uit of hij een label krijgt.
Een relatie waarin je je zo voelt, is niet goed voor je.

Tijd om te helen

Misschien ben je nog steeds aan het analyseren wat er is gebeurd.
Of probeer je te begrijpen waarom hij zo deed en hoe jou dit kon overkomen.

Maar diep vanbinnen voel je:
Ik ben op.
En: Ik wil hier echt van loskomen.

In mijn praktijk begeleid ik vrouwen die willen helen van een ongezonde relatie en die zichzelf weer willen terugvinden.

🔗 Lees hier meer: Therapie na narcistisch misbruik