Wat is gaslighting en hoe herken je het?

Herken je dit?
Je voelde dat er iets niet klopte in jullie relatie, maar telkens als je het benoemde, draaide hij het zo om dat jij ging twijfelen aan jezelf. Je raakte verward. En vroeg je af: “Ligt het nou aan mij?”

Als je dit herkent, dan is het heel goed mogelijk dat je te maken had met gaslighting.

Wat is gaslighting?

Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij iemand jouw werkelijkheid stelselmatig ondermijnt meet als doel macht krijgen over jouw gevoel van realiteit. Zodat je steeds minder op jezelf durft te vertrouwen en steeds afhankelijker wordt van de ander.

De term gaslighting komt uit de film Gaslight (1944), waarin een man zijn vrouw gek probeert te maken door o.a. de gaslampen te dimmen en vervolgens te ontkennen dat het gebeurt.

Gaslighting is vaak subtiel, maar zeer ondermijnend. En het komt vaker voor dan je denkt.

7 tekenen van gaslighting (met voorbeelden)
 

1. Hij verdraait de waarheid waardoor je gaat twijfelen

Voorbeeld:
Jij vindt een datingapp op zijn telefoon. Je vraagt hem ernaar, en hij zegt:
“Die heb ik jaren geleden gedownload, daar doe ik niks mee.”
Een week later zie je dat hij online is geweest op die app. Als je het benoemt, zegt hij:
“Je bespioneert me gewoon. Jij bent degene met het probleem.”
Of:
“Jij vertrouwt mij nooit. Dit is precies waarom ik soms afstand neem.”

Gevolg: Je voelt aan alles dat er iets niet klopt, maar hij maakt er jouw probleem van. Dus ga je twijfelen aan jezelf, in plaats van aan hem. Je denkt: ‘Ben ik achterdochtig? Verstik ik hem in controle?’ Langzaam maar zeker raak je het vertrouwen in je intuïtie kwijt. En daarmee ook het vertrouwen in jezelf.

2. Hij zegt dat je dingen verkeerd onthoudt

Voorbeeld:
Hij had toegezegd om je te helpen met een verhuizing op zaterdag. Als je hem eraan herinnert, zegt hij:
“Ik heb nooit gezegd dat ik zou helpen.”
Of:
“Je hebt weer eens niet goed geluisterd. Je hoort alleen wat je wilt horen.”

Gevolg: Je wéét wat hij zei, maar je gaat alsnog twijfelen aan jezelf. Je gaat dingen opschrijven of anderen vragen als ‘bewijs’. Je innerlijk kompas raakt verstoord, en hij lijkt steeds de realiteit te bepalen.

3. Je wordt weggezet als ‘te gevoelig’ of ‘overdrijvend’

Voorbeeld:
Je vertelt hem dat je het moeilijk vond dat hij je gisteravond compleet negeerde toen je thuiskwam van een zware werkdag.
Hij reageert met:
“Je verwacht ook altijd dat ik alles aanvoel.”
Of:
“Jij maakt van alles een drama. Ik was gewoon moe, oké?”

Gevolg: Je gaat twijfelen of je gevoel er wel toe doet. Je denkt dat je misschien teveel vraagt en te gevoelig bent. Dus slik je je emoties vaker in. Je leert jezelf aan om je aan te passen en te denken dat je niet mag leunen. Zelfs niet als je dat echt even nodig hebt. Steeds vaker stel je zijn stemming boven jouw behoefte aan verbinding.

4. Hij gebruikt je kwetsbaarheden tegen je

Voorbeeld: Je hebt ooit gedeeld dat je verlatingsangst hebt, en nu zegt hij:
“Je doet nu weer moeilijk, dat komt gewoon omdat je beschadigd bent.”
Of:
“Jij bent ook niet stabiel, met jouw verleden.”

Gevolg: Wat jij in vertrouwen vertelde wordt tegen je gebruikt. Je voelt je kleiner worden, alsof je fouten of kwetsbaarheden bewijzen dat jij het probleem bent.

5. Je krijgt subtiel of openlijk de schuld van zijn gedrag

Voorbeeld: Hij heeft je genegeerd, je afgewezen of iets gedaan wat je kwetst. Als je dat benoemt, zegt hij:
“Als jij niet zo zou zeuren, dan hoefde ik me niet zo af te sluiten.”
“Je weet hoe ik reageer, dus dan moet je me ook niet uitdagen.”

Gevolg: Jij gaat zijn gedrag verklaren, begrijpen, verzachten. Je past jezelf aan in de hoop dat hij verandert en vergeet je eigen grenzen.

6. Je omgeving ziet een ander beeld dan jij

Voorbeeld: Naar buiten toe is hij charmant, attent, zelfs geliefd. Als je voorzichtig deelt dat je je niet goed voelt in de relatie, hoor je:
“Hè? Maar hij is toch hartstikke aardig?”
“Zo komt hij helemaal niet over.”

Gevolg: Je raakt geïsoleerd in je ervaring. Je denkt: misschien ís het wel mijn schuld. En dus zwijg je, sluit je je af en ga je nog meer twijfelen aan jezelf.

7. Je herkent jezelf niet meer

Voorbeeld: Waar je ooit intuïtief, zelfverzekerd en energiek was, voel je je nu verdoofd, onzeker en uitgeput. Je vraagt je af:
“Misschien ben ik gewoon teveel.”
“Misschien ben ik het probleem.”

Gevolg: Je bent jezelf kwijt en dat is precies wat gaslighting doet: het breekt je vertrouwen in jezelf af, zodat je steeds afhankelijker wordt van de ander.

Is iemand die gaslight altijd een narcist?

Nee. Niet iedereen die gaslight is per definitie een narcist.

Gaslighting kan voorkomen in narcistische relaties maar niet elke gaslighter heeft een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Soms komt gaslighting voort uit onveiligheid, bindingsangst, schaamte of trauma.
Bijvoorbeeld:

• Iemand liegt omdat hij bang is om afgewezen te worden.
• Iemand ontkent een gebeurtenis uit schaamte.
• Iemand draait de boel om, omdat hij nooit geleerd heeft verantwoordelijkheid te nemen.

Dit wordt soms wel eens "gaslight-light" genoemd: het gedrag is schadelijk, maar komt niet voort uit een diep patroon van manipulatie, controle en machtsmisbruik.

Het verschil zit in de intentie, de herhaling en het gebrek aan verantwoordelijkheid:

• Een narcist gaslight structureel en zonder berouw
• Iemand met issues kan gaslighten, maar komt tot inkeer, toont spijt en wil veranderen.

Als het niet goed voelde, was het niet goed, punt.

Niet iedereen die gaslight is dus automatisch een narcist.
Soms is het aangeleerd gedrag. Soms komt het voort uit onvermogen om echt te verbinden of eigen pijn te dragen.

Maar dat verandert één ding niet:
Als jij je klein, verward of voortdurend schuldig voelt in een relatie…
…is dat een teken dat er iets niet klopt.

Je hoeft niet te wachten op een diagnose om jezelf serieus te nemen.

In sommige situaties kun je leren omgaan met manipulatief gedrag, door krachtige grenzen te stellen, helder te communiceren en je zelfvertrouwen terug te claimen.
In andere gevallen besef je: dit is niet goed voor mij, ik kies voor mezelf.

In mijn praktijk begeleid ik vrouwen die willen helen van een ongezonde relatie en die zichzelf weer willen terugvinden.

🔗 Plan hier vrijblijvend een kennismakingsgesprek in om te ontdekken wat ik voor je kan betekenen: Plan je kennismakingsgesprek